– Mamo, choć zobaczyć, co się stało? – przybiega młodsza córka do kuchni.

Pamiętasz tego chłopca ze szkoły, do którego nauczyciele mówili „Znowu się nie nauczyłeś”, „Nie ma sensu cię pytać; Ty nigdy nic mądrego nie powiesz”. Przechodził z klasy do klasy ledwo na miernych z łatką nieuka. Albo tą dziewczynę z pierwszej ławki, która zawsze znała odpowiedź. Słyszała tylko „Powiedz klasie, jakie jest rozwiązanie tego zadania”, „Brawo, znowu szóstka”. Prymuska z czerwonym paskiem płakała, gdy dostała czwórkę. A twoja sąsiadka z dzieciństwa? Mama co chwilę ją strofowała „Jak ty się do czegoś dotkniesz, to na bank będzie popsute”, „Nie ruszaj, bo potem się nie wypłacę”. I jej brat – „leń patentowany, znowu nie nakarmił rybek”. Nawet gdy kiedykolwiek było inaczej – „nieuk” przygotował się do lekcji, „prymuska” zapomniała zeszytu, sąsiadka była uważna, a jej brat wywiązał się z ustaleń – przechodziło to bez echa, traktowane niczym „wypadek przy pracy”. Po co zatem mieliby wychodzić z góry narzuconych im ról, jeśli nie zostali potraktowani serio.

Mamy skłonność do uogólniania. Nawet w sytuacji, gdy widzimy pojedyncze zachowanie dziecka, automatycznie powstaje myśl, którą nader często wypowiadamy na głos – Ty zawsze, Ty nigdy, Ty ciągle. Zaczynamy patrzeć na dziecko przez jej pryzmat, a jego zachowanie staje się odpowiedzią na nie do końca intencjonalne oczekiwania dorosłych. Jednym zdaniem – dzieci zaczynają wierzyć, że takie właśnie są, jakimi je postrzegamy – niezdarne, leniwe, przeciążone odpowiedzialnością, bez prawa do popełniania błędów.

Henry Ford powiedział „Jeśli myślisz, że dasz radę lub jeżeli myślisz, że nie dasz, to w obydwu przypadkach masz rację.” Gdy przekonania stają się rzeczywistością, mamy do czynienia z samospełniającym się proroctwem. Uwolnienie się od tych przekonań, od oceniania i szufladkowania wymaga dużej świadomości i solidnej pracy nad tym, jak postrzegamy różne sytuacje. Zwłaszcza że nasz mózg działa w taki sposób, że szuka w otoczeniu potwierdzeń dla swoich myśli. Dlatego oczekując dziecka, nagle dookoła dostrzegasz kobiety w ciąży i niemowlaki. Chcąc kupić określony model samochodu, znacznie częściej zauważasz pojazdy tej marki na ulicach. Myśląc o tym, że Twoje dziecko jest niezdarne, coraz częściej widzisz, jak się potyka, przewraca, rozlewa coś i niszczy.

Komentując jakąś sytuację, skupiamy się na jednym momencie i przenosimy go na całość. Kiedy mówimy „Ty zawsze zasypiasz”, „Ty nigdy nie sprzątasz”, to brzmi, jakby było tak każdego dnia przez 365 dni w roku. W rzeczywistości mówimy o tym jednym konkretnym poranku, kiedy ktoś zaspał, czy o bałaganie w pokoju, który właśnie widzimy.

Zamiast mówić „Ty zawsze…”, „Ty nigdy…”, zauważaj i doceniaj wyjątkowe sytuacje, np. „Wstałaś dzisiaj o czasie i nie musieliśmy się spieszyć od rana”, „Ułożyłaś wszystko na biurku i masz teraz dużo miejsca”.

Zamiast oceniać „Ty nerwusie, po co zawsze tak się złościsz”, spójrz na konkretną sytuację i opisz, jak ona przebiegała, co się dokładnie wydarzyło: „Nie zgodziłam się, by córka nocowała u koleżanki. Zdenerwowała się tym, bo zależało jej na tym spotkaniu. Wstała z sofy i szybkim krokiem wyszła z pokoju, zamykając za sobą drzwi.”

Kiedy myślimy o dziecku „ten bałaganiarz”, najczęściej właśnie stoimy w drzwiach jego pokoju, a przed nami leżą rzucone niedbale… ubrania, zabawki, książki. Komentując w ten sposób zachowanie, dziecko dostaje „przyzwolenie”, by tak właśnie siebie postrzegać („Skoro mama/tata uważają, że jestem bałaganiarzem, to po co mam sprzątać, jeśli mi to nie przeszkadza?).

Zamiast wykuwać etykietę „bałaganiarz” w kamieniu, postawmy się w sytuacji dziecka. Może wróciło właśnie głodne ze szkoły i pospiesznie rzuciło plecak na podłogę pędząc do kuchni. Albo układanie konstrukcji z klocków trwało tak długo i nie jest jeszcze skończone, więc nie ma sensu teraz sprzątać, a później zaczynać od nowa.

Kamera. Akcja

Patrzę na córkę i mówię:
– To się zdarza. Wiesz, co trzeba zrobić?
– Wytrzeć – odpowiada bez wahania jednocześnie pokazując mokre ubrania. Mówię więc:
– Podzielimy się: zajmę się sofą, a ty leć się najpierw przebrać – córka pobiegła po czyste ubrania. Zanim zdążyłam zmyć plamę, przyleciała ze ścierką do wytarcia stolika.

Tym razem udało mi się powstrzymać od oceniania, obwiniania o kolejne rozlanie, oskarżania o zniszczenie mebli. Mogłoby się wydawać, że to nic trudnego. A jednak wymagało zatrzymania się, spojrzenia na sytuację z boku i próby ominięcia własnych przekonań.

Rodzicielstwo to nieustająca droga rozwoju osobistego. 😊

Wpis inspirowany książką „Dodaj mi skrzydeł” Joanny Steinke-Kalembki.